Loterij-Vereeniging ‘De Volharding’
auteur: Jaap L. van de Gruiter
bron: jaarboek 2023, notulen van De Volharding en NHD
foto NHD
De oprichting
Veertig Andijkers waren uitgenodigd en achtentwintig inwoners van Andijk namen op 25 februari 1897 de gok, door op uitnodiging van C. Mantel en K. Eilander, naar het café van Jan Groot Tzn. (Jan Worst) te komen. Het doel: gezamenlijke deelname aan de Staatsloterij die al sinds 1762 bestaat. Dat was in een tijd dat een heel lot voor de meeste mensen praktisch onbetaalbaar was. Er werden direct spijkers met koppen geslagen: ter plekke werd ‘Loterij-Vereeniging De Volharding’ opgericht en een vijfkoppig bestuur benoemd: J. Schuurman wordt voorzitter, A. van der Oord vice-voorzitter, J. Burger secretaris, J. Vriend penningmeester en C. Mantel commissaris. Na stemming wordt P. Klaver als bode benoemd met als taak iedere maandag bij de leden de bijdrage van 10 cent op te halen. „Als er niet werd betaald, dan verviel het lidmaatschap. En er werd pas uitgekeerd als er bij elkaar voor twintig gulden was gewonnen”. Voor die klus wordt de bode rijkelijk beloond met twee gulden per jaar. Jaarlijks kan een lid zich aanmelden als bode, benoeming vindt plaats bij uitloting of afmijning: een vast punt op de agenda van de jaarvergadering. Blijkbaar was dit best lucratief, want in 1899 zijn er maar liefst vijf aanmeldingen en moet er worden geloot.
Rijtuig met paard
Een officieel reglement wordt opgesteld en art. 1 luidt dat de vereniging zich ten doel stelt ‘het aankopen van loten of gedeelten van loten uit de Staatsloterij, teneinde de winst onder elkaar te verdelen’. Blijkbaar was de vereniging hierin niet zo succesvol want op de jaarvergadering in 1900 stelt C. Mantel voor om art. 1 te wijzigen om ook eens andere loten aan te schaffen ‘waarbij men een rijtuig met paard, of werktuigen of zoiets van dien aard kan winnen’. Het voorstel haalt het niet. In datzelfde jaar volgde er wel een uitkering! Penningmeester J. Vriend moest aftreden wegens verhuizing naar Venhuizen, hij werd daar postbode. Bij het afsluiten van de administratie kon hij aan elk lid fl. 1,70 uitbetalen en resteerde er nog vijfenveertig cent in kas. T. Krul wordt benoemd als zijn opvolger.
Aan het eind van de jaarvergadering in 1903 deelde de voorzitter mee dat het ieder lid vrij stond om naar huis te gaan of nog een ogenblik gezellig met elkaar na te praten. En die tweede suggestie wordt tot vandaag de dag nog consequent nageleefd! In 1906 verandert de vereniging van loten-leverancier. Het kwam penningmeester Krul beter uit om de loten voortaan bij dhr. Egmond in Enkhuizen te kopen in plaats van bij De Wit in Hoogkarspel.
In 1917 komt N. Mol (van Café De Hoop) met het voorstel de jaarvergadering voortaan ‘te zijnen huize’ te houden. Het voorstel wordt aangenomen. In 1919 wordt de wekelijkse incasso door de bode veranderd: niet langer per week maar voortaan eenmaal per vijf weken dient de contributie van vijftig cent voor hem klaar te liggen.
Bingo!
22 mei 1924 was het bingo! Op de buitengewone ledenvergadering kon worden meegedeeld dat op hun lotnummer maar liefst een ton (fl. 100.000) was gevallen. Helaas bezaten ze maar 1/10 lot maar niet getreurd, aan ieder lid kon fl. 415 worden uitbetaald. Vanwege het veertigjarig bestaan wordt in 1937 besloten de ‘verteringskosten’ per aanwezig lid te verhogen van vijf cent naar vijfendertig cent! Anders valt er weinig te vieren. Tevens wordt de ledenlijst die in het café hing, verhuisd naar een andere kamer die niet voor het publiek toegankelijk was. Ongetwijfeld om het stalken van toekomstige prijswinnaars te voorkomen.
We zijn inmiddels aangekomen in 1943: het jaar dat voorzitter T. de Vries overlijdt. Hij is meer dan dertig jaar lid geweest en vanaf 1915 voorzitter. Opvolger Ab Verra komt in 1949 met het voorstel dat ieder lid voortaan zijn consumpties uit eigen zak betaalt. Gezien de geringe hoeveelheid kasgeld van de vereniging wordt het voorstel zonder ‘tegenpruttelen’ aangenomen. De rest van die avond ‘wordt gezellig doorgebracht met sjoelen, kaart- en biljartspel’.
Bons voor de bode
1952: tijd voor een nieuwe locatie! Besloten wordt de vergadering voortaan bij Ab Verra in café Cultura te houden, daar staan dan ook de biljarts ter beschikking van de leden. Verra vertrekt echter al spoedig naar Medemblik waardoor een nieuw lid kan worden ingeschreven. Dat wordt A. Groot uit café De Hoop. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in de buitengewone ledenvergadering van 31 augustus wordt besloten voortaan daar maar bijeen te komen. Ook de bode stond onder druk! En hij kost nog geld ook! Ondanks tegengas van dhr. Prikkel (‘je kan de bode toch niet zomaar de bons geven’) werd met 11 tegen 2 stemmen het vonnis voltrokken: de contributie moet voortaan eenmaal per jaar of in tweemaandelijkse termijnen bij de penningmeester worden bezorgd. Exit bode! De contributie wordt ook nog ’s verhoogd tot fl. 7,50 per jaar en het wordt nog zakelijker: m.i.v. 1958 wordt aan leden die zonder afbericht wegblijven van de vergadering een boete opgelegd van fl. 1,00.
Het ‘leden-district’ van De Volharding was volgens het reglement ‘niet verder dan van de buurt: C. Mantel tot aan de Naaijebrug C. Ridder’. Bij besluit van 1958 wordt het district uitgebreid naar Bangert-Hoekweg. Het gezellig nazitten na een vergadering werd steeds belangrijker. Aan eigenaar Kl. Bakker van café De Hoop wordt dat jaar fl. 2 uitbetaald voor de meerkosten van een vergunning om tot 2 uur ’s morgens open te zijn.
Onopgehelderd zal het altijd wel blijven: op de vergadering van 1968 blijken er maar vier bestuursleden te zijn terwijl dit er vijf moeten zijn. Geconcludeerd wordt dat iemand zich al dan niet opzettelijk aan zijn taak heeft onttrokken. Na veel zoeken in het notulenboek blijkt dat Kl. Bakker, eigenaar van café De Hoop, al vijftien jaar bestuurslid is. De ‘zonde’ wordt hem vergeven. Dat jaar valt de vereniging weer in de prijzen: totaal fl. 117,50. Er gloort weer hoop in De Hoop.
Jubilea
In 1972 bestaat de vereniging 75 jaar en dat moet natuurlijk gevierd worden. De dames worden uitgenodigd voor koffie met gebak en na de jaarvergadering volgt een feestelijk diner. En ze zoeken de pers op: in De Andijker wordt een artikel over de loterijvereniging geplaatst. Een jaar later wordt het ledenaantal teruggebracht naar maximaal 20. Voor het 80-jarig bestaan in 1978 is een bedrag beschikbaar van fl. 1.600 en besloten wordt dit jubileum buiten de deur te houden. Op naar uitspanning De Nadorst, samen met de dames in de bus van De Jong naar Blokker.
We maken een spong richting het 100-jarig bestaan. De Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij wordt vereerd met een brief waarop een delegatie van De Volharding wordt uitgenodigd voor een gesprek in Den Haag. Daar moet toch iets uit te slepen zijn dacht de vereniging, 100 jaar is niet niks. Maar er werden geen toezeggingen gedaan. ‘Na een gezamenlijke lunch vertrokken we met een welgevulde maag en lege zakken terug naar Andijk’. Echter, op 1 april 1976: een brief uit Den Haag! De leden van Loterijvereniging De Volharding worden uitgenodigd om op de feestdag het Kansspelmuseum, gevestigd in het kantoor van SENS in Den Haag, te komen bezoeken. Busreis, lunch en museumbezoek worden door SENS vergoed. In de brief ook nog wat nieuwe loten voor de e.v. drie trekkingen van de Staatsloterij. Het 100-jarig bestaan wordt vervolgens uitgebreid gevierd met een bezoek aan het Diepzeemuseum in Scheveningen, een lunch op De Pier en natuurlijk het Kansspelmuseum. De feestdag wordt afgesloten in restaurant Buurtjeshaven met een uitgebreid buffet.
Toen secretaris Piet Venekamp zich, na 33 jaar, in 2001 -tot schrik van velen- niet langer herkiesbaar stelde werd hem als dank een pennenset overhandigd ‘om het schrijven niet te verleren’.
De vereniging bestaat nog altijd, in 2022 maar liefst 125 jaar! De vergaderingen worden weer in Cultura gehouden en het wachten is nog steeds op ‘die grote klapper’. En mocht deze ooit op een lot van De Volharding vallen dan kon de reservelijst wel ’s lang worden en de ballotagecommissie het erg druk krijgen. Maar dat hebben ze er ongetwijfeld voor over.