De oorlog relikwieën van Klaas van Dok
auteur: De Andijker
bron: de Andijker week 18 2013
Klaas van Dok op de niet naar Duitsland gedeporteerde fiets
Oudere Andijkers, zeker zij die in de Geuzenbuurt geboren en getogen zijn, herinneren zich ongetwijfeld nog Klaas van Dok, de kruidenier van de ENKABE-winkel. Klaas was een zeer beminnelijk man, met een grote behoeft om voor zichzelf verslag te doen van wat er zoal in en rond z’n gezin, z’n winkel en in groter verband Andijk gebeurde.
Vulpen
Naast dagboeken met bijvoorbeeld kort verslag van de aanleg van de Proefpolder in 1926 (“Vandaag is de baggerboot ingevaren”), beschreef hij ook belangrijke voorvallen en gebeurtenis- sen op het dorp, of bijvoorbeeld de geschiedenis van de Buurtjeskerk. Jarenlang met de vulpen, sinds eind jaren dertig op de typemachine. Klanten en buren wisten van z’n belangstelling en brachten hem foto’s en krantenknipsels, stuurde hem ansichtkaarten. Hij ging ermee aan de slag en bundelde dat alles, voor- zien van z’n commentaar, in dikke boeken, die hijzelf inbond.
Duitse bezetter
De komst van de Duitse bezetter in mei 1940 leverde hem genoeg stof ter overweging, alsmede vele kwesties op Andijk, die hij graag vastlegde in dikke schriften. De oorlog bracht al vanaf 1942 schaarste, zo blijkt. En daarmee werd de winkel een kleine, maar niet te veronachtzamen schijf in de oorlogsgeschiedenis. Nu begon Klaas ook alles te verzamelen wat verband hield met het leven van alledag onder die steeds meer kommervolle tijden. Je kunt het niet zo gek bedenken of Klaas bewaarde het. Bonnen voor klei- zeep, surrogaat tabak. En die kleizeep en tabak zelf.
In verband met de verduistering is deze zaak ’s avonds om 17.00 uur
De winkel van van Dok aan de Dijkweg (nu Twinpower).
Zilverpapierstroken
Een gemeentelijke mededeling dat “onder inlevering van 1 vlee- schoon, 1 aardappelbon en 4 boterbon een portie à 30 cents uit de gaarkeuken te verkrijgen is. Gaarne opgave als u belangstelling heeft, 24 juli 1942”. Opmerkelijk, hoogzomer en zo vroeg al in de oorlog! Aanplakbiljetten; zilverpapierstroken om de vijandelijke radar te storen; Verduisteringslampjes; de papieren klok om sluiting van de winkel vanwege spertijd aan te kondigen; zinken noodgeld; een wonderkacheltje; Mededelingen over artikelen in de distributie – extra zeep voor artsen en vroedvrouwen. Curieus ook zijn de wachtloopbriefjes. Burgmeester P. Groot Jzn verordonneerde dat burgers van Andijk ’s nachts wacht moesten lopen, zo ook Klaas: “Aanwijzing wachtdienst tegen diefstal in de navolgende uren van 16 uur, 27/26 februari 1945, Wijk III met schetstekening van de te lopen route. Na afloop dient schetstekening en bescheinigung te worden overgegeven aan de opvolgende wachtloper, is getekend door controleur B.G. Geurdes, Horn 31”
Oorlog Relikwieën
En wat zal Klaas blij zijn geweest met de “Vrijstelling inlevering rijwiel, Andijk 28 juli 1942”! Kon hij de boodschappen aan huis blijven brengen. De verzameling oorlog relikwieën is nu in handen van kleindochter Meina Stavenuiter. Ze vertelt met vuur en vertedering over
over grootvader Klaas en is de trotse beheerder van z’n verzameling dagboeken. Hier presenteert De Andijker zo wat dingen uit de verzameling. Op de foto’s zien we Klaas Dok op de niet naar Duitsland gedeporteerde fiets en de erepoort die z’n vriend Jaap voor z’n ouderlijk huis heeft gemaakt uit vreugde over de bevrijding, mei 1945. Dat hij daarvoor de gloednieuwe lakens van moeder Aagje heeft verknipt, vermocht wel een vermelding bij het drukken!!
Uit vreugde voor de bevrijding verknipte Jaap Groot nieuwe lakens voor het ouderlijk huis
2 doosjes sigaretten, 10 groote sigaren, 20 senoritas of 1 pakje tabak per 14 dagen
In verband met de verduistering is deze zaak ’s avonds om 17.00 gesloten
Allerlei bonnen voor vet, boter of tabak
