Fotografen van ‘Oud Andijk’
auteur: Jos Kuin
bron: ‘Oud Andijk in Beeld, dl. 3’ van J.J. v.d. Gulik, ‘Andijk in de twintigste eeuw’ van Dirk Spijker en Jacco Mantel, ‘Vergeten water’ van Jacques Laureys (St. Uitgeverij Noord-Holland 2015)
Piet Jonker 1875-1955
Piet Jonker
Pieter Jonker is, evenals de Andijker Piet Visser, een van die mensen die een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de visuele herinnering aan het oude Andijk! Jonkers wieg stond in Castricum waar hij 8 september 1875 werd geboren. Als 18-jarige trok Pieter in z’n eentje naar Amsterdam om daar als kruideniersbediende te gaan werken. Daar kwam hij in contact met fotografen, kreeg interesse voor dat beroep en werd een collega. Hij trouwde met Sophia Elisabeth Molijn uit Hoorn waarna het paar zich vestigde in Alkmaar en later in Egmond aan Zee. Vanuit die plaats trok Jonker de provincie in om dorp na dorp op de gevoelige plaat vast te leggen. De camera waarmee hij werkte was een spiegelreflexcamera van uitzonderlijke klasse: fabricaat Golten en Breutman Dresden met daarin een lens van het wereldberoemde merk Carl Zeiss Jena (type Tessar, 1:4,5, F21 CM.DRP.nr.249155). Heel wat voor die tijd!
Zijn vervoermiddel was de fiets. Deze bracht hem en z’n spullen naar het treinstation en vervolgens naar het uiteindelijke doel. Eenmaal thuis begon het ontwikkelen en afdrukken. Omstreeks 1910 werd de fiets ingeruild voor een stoomfiets (in die tijd de benaming voor motorfiets), een 3 PK Eysink, zodat hij niet langer afhankelijk was van openbaar vervoer.
Zijn eerste ansichtkaarten dragen aan de achterzijde het stempel “Uitgave P. Jonker, Egmond a/Zee”. Daarna, toen hij samen met zijn zoon Remondus Petrus op pad ging, de toevoeging “en Zn”. Op 1 april 1925 verhuisde Jonker naar Heiloo en zette z’n zoon de zaak in Egmond aan Zee voort. In Heiloo maakte hij vele herdrukken, ook van Andijk. Deze zijn op zwaarder papier afgedrukt, dat verschil is goed voelbaar vergeleken met de eerste drukken, en dragen het stempel: ‘Heiloo’. In 1930 verliet Jonker deze plaats en vestigde zich in Anna Paulowna.
Op 13 april 1936 keerde hij weer terug naar Egmond aan Zee en begon daar als boekhandelaar met daaraan verbonden een bibliotheek. In 1943 moesten veel bewoners van de kustdorpen, op last van de Duitse bezetters, hun huis verlaten. Om de kustverdediging uit te breiden moest het gebied ontruimd worden. Ook Egmond aan Zee. Zijn camera en andere apparatuur kon Jonker meenemen, maar niet de glasnegatieven die gebruikt worden om afdrukken te maken. Daarvan bleven de meeste achter in de kelder. Toen hij na de oorlog in zijn huis terugkwam, lag er in de kelder alleen nog maar een enorme stapel glasscherven.
Piet Visser
Piet Visser is op 5 maart 1886 geboren als zoon van een broodbakker. Hij was een echte dorpsfotograaf, maakte portretten en dorpsfoto’s. In 1916 heeft hij een fotoserie gemaakt van de dijkwerkzaamheden net na de storm van 13 januari. Hij noemde deze serie ‘Andijk Stormramp Jan. 1916’. Van deze serie zijn tot nu toe nog maar enkele exemplaren teruggevonden. Zijn fotokaarten werden in beperkte oplage uitgebracht omdat Visser als dorpsfotograaf voor de verkoop geheel van de Andijkers afhankelijk was. Voor zover bekend heeft hij nooit buiten Andijk gefotografeerd. In 1917 heeft Visser opnieuw, nu genummerd, weer -evenals Piet Jonker- een uitgebreide serie ‘Dijkwerk Andijk’ gemaakt van de voor het dorp ingrijpende dijkherstelwerkzaamheden. In 1919 volgde nog een fotoserie ‘Andijk in 1919’, om vast te leggen wat er later niet meer zou zijn.
Naast fotograaf was Piet Visser boekhandelaar en hulpkoster van de kerk van Andijk. Het winkeltje van Visser stond aan de dijk ter hoogte van de melkzaak van Frans en Alie Koen (later van Piet en Ada Klaver). Het pand is in 1919 vanwege de dijkverzwaring verrold naar Middenweg (nu) 26. Later verhuisde Visser weer naar de Dijkweg, naar nr. 122, de woning waar nu zijn kleinzoon Alfred Schenk nog huist. Piet Visser was volgens overlevering een vrolijke man die wel van een geintje hield. Hij was aan de bovenkant van zijn hoofd kalende en een kerkganger daagde hem uit om zijn hoofd kaal te scheren en zo in de kerk als koster te verschijnen. ‘Dat durf jij toch niet’. Deze weddenschap had te maken met de hem toegedichte ijdelheid, omdat hij sinds kort zijn naam voorop de fotokaarten schreef. Piet Visser nam de weddenschap aan en tijdens de eerstvolgende kerkdienst draaide hij zijn achterhoofd naar de betreffende kerkganger om deze te laten zien dat hij zijn initialen ‘P.V.’ uit zijn haar had laten scheren.
Op 18 november 1923 overleed Piet Visser na een kort ziekbed op 37-jarige leeftijd aan tbc en een longontsteking.
Piet Visser, boekhandelaar en fotograaf 1886-1923
