En nu zijn vrouw: Zij loopt in huis op muilen, “Stillegangen” heetten die in vroegere eeuwen. Maar als zij “de hort opgaat” loopt zij op zwarte klompen, net als haar man, alleen zijn die van haar met gouden krullen en tierelantijntjes versierd. Zij draagt wel vijf rokken over elkaar en ook niet zulke dunne en daar zijn maar wát mooie, gestreepte en gebloemde bij. Over al die rokken draagt ze als het werk af is een “boezeltje” met een opzetje, maar in het werk heeft zij een wollen slop voor. Is zij een eenvoudige vrouw, dan draagt ze een wollen “kaper” (zeeroversmuts, Duinkerker?) op het hoofd, met als enige versiering een gouden haak-en-oog.

Woningtoestanden

Het leven op de boerenplaatsen is rustig, vooral op de veldhuizen, waar “ze bij de ramen opvliegen als er een vreemd mens voorbijgaat!” Een of twee keer in de week komt daar de bakker, met een schuit en zo af en toe eens een “lapjespoep”, ook met de schuit en in het voorjaar landt er de pottenschuit aan, met een keur van porselein en aardewerk en fraai gekleurd glas, dat fonkelt in de zon. De boerinnen en hun meiden kijken zich de ogen uit aan zoveel weelde … de meiden vooral, want de meiden en knechten komen maar zelden van de plaats af … Zij moeten immers altijd lopen als zij ergens heen willen. want fietsen zijn er nog niet. De boerenjongens gaan met eigen gerij of te paard, met kleurig zadel.

Zo was er eens een boerenmeid, die met haar baas mee naar Hoorn mocht. Ze hadden Hoorn bekeken en de boer liet haar ook eens de Westerdijk kijken. Dat had ze nog nooit gezien en vol verwondering vroeg ze: “Maar baas, is dat alles nog wereld?”.

Kom maar mee naar die grote boerenplaats: De stoepmeid is juist bezig het boerengoed – het melkgerei – te boenen. Wat er in het water drijft van de sloot zullen wij maar niet verder definiëren. Onder de stoep staat een stapeltje pannen en borden te weken in het slootwater. Enkele meters verder staat het “huisje”, de plee, en aan de andere kant van de stoep ligt de mestvaalt. Het slootwater is verre van helder, maar dat hindert niet, “Dat hoort zo om deuze toid van ’t jaar”. De meid spoelt zonder bezwaar het melkgerei in de sloot om, Straks zal ze ook daar de etensborden doen. Bah, zult U zeggen, dat is niet zindelijk. Maar daar beledigt u onze boerinnen mee. Niet zindelijk? Kraakzindelijk zijn ze, overdreven zindelijk zelfs, alleen ze hebben geen bacillenvrees.

In de bedstee van de boerenplaats ligt de dochter van de boer, Ze is bleek, ze zweet en hoest … een korte, droge hoest en bij elke hoest kleurt een blosje haar vangen. Och, zo zijn er zoveel! Dat is de “witte ziekte”, dat is tering, daar doe je niets tegen, dat is erfelijk.

Hele families hebben dat. Bij sommigen is het hele gezin er aan ten onder gegaan. Wat doe je eraan? Daar is geen kruid tegen gewassen. De kinderen slapen bij elkaar in de bedstee, zieken en gezonden. De deurtjes zo goed mogelijk dicht, want dat tocht zo. Dat duurt een half jaar … een jaar, twee jaar … dan luidt de klok op ’t Buurtje: wéér een weg aan de tering!

Kom nu maar eens mee naar een van de kleine huisjes, die in de Kathoek en elders tegen de dijk aangebouwd zijn. Zie dat armelijke hokje eens aan; de wanden zijn van hout en voor de goedkoopte zwart geteerd (verf is te duur). Op de werf staan stro- en stoppelklampen, want dat is winterbrand. Steenkool is voor deze mensen een ongekende weelde en turf van 11 stuivers de ton is nog te duur. Zodoende is het rommelig om huis met al dat stro en riet en koolstronken. Een schaap schurkt zich in het “skeipehok”, want een “doitskeip” is de koe van de arbeider. In het eendenkok snateren wat spreeuw- en groenkoppen. Met eendeneieren moet in het voorjaar het brood bij de bakker worden betaald, dat is in de “kwaaie tijd” geborgd, “op de lat”, dat is de kerfstok, aangeteekend.