Adrianus Griffioen (Veldwachter 1898-1924)
auteur: Tiny Mazereeuw
bron: Jaarboek 2013
Adrianus Griffioen (roepnaam Janus) (bijnaam “potsalemander“) Geboren 03-01-1867 te Westbroek
Het was in het jaar 1898 dat mijn grootouders arriveerden in Andijk, het dorp aan de Zuiderzee.
In zijn jonge jaren was Adrianus werkzaam in Westbroek bij Jonkheer Pluche Versiers, als jachtopziener. In die tijd zo rond 1880 was dit een gevaarlijk beroep, er werd veel gestroopt. De stropers waren een ruw volk, die er niet voor terugdeinsden om in geval van nood hun jachtgeweer te gebruiken. Bij een treffen met een stroper werd Adrianus met een schot hagel geraakt in zijn wang. De meeste kogeltjes werden verwijderd, maar een paar bleven achter in zijn wang. Ik, als kleindochter, vond het altijd geweldig als ik daaraan mocht komen, ik voelde dan de kleine ronde kogeltjes rollen onder zijn huid.
Adrianus ontmoette Catharina in het dorp Maarsenveen en het was liefde op het eerste gezicht. Dat blijkt ook uit het feit dat Catharina al snel in verwachting was. Op 20 januari 1893 trouwden zij in Westbroek.
Adrianus was intelligent en ambitieus. Jonkheer Pluche Versiers merkte dit al snel op en deed er alles aan om Adrianus hogerop te helpen. Hij was het die bemiddelde wat betreft de nieuwe functie.
Adrianus kreeg een functie aangeboden als veldwachter in het dijkdorp Andijk.
Ze startten hun reis met de stoomtrein vanuit Utrecht richting Noord–Holland. Bij Grootebroek aangekomen, ging de trein niet verder. Het dorp Andijk was niet te bereiken met het openbaar vervoer. Het laatste deel moest daarom met de schuit worden afgelegd. Ze voeren door een waterrijke polder waar zeilend en bomend kleine polderschuitjes voortbewogen. Het gedichtje: “De hemel groots en grauw, daaronder het laagland en de plassen, bomen en molens, kerktorens en kassen, omgeven door sloten zilvergrauw” was hier zeker van toepassing. Het dorp en zijn bewoners leek een samenspel van wind, water en land. De bezittingen van mijn grootouders werden vervoerd met een vrachtboot via de Zuiderzee.
De graanmolen van Tuytel was een mooie blikvanger. Het eerste huis lag aan de Krimpen. Daarbij stond het logement en tevens de kolfbaan ‘De Krimper‘. Later werd het gebouw tot rooms–katholieke kerk verbouwd. Het dorp had een lintbebouwing met huisjes, schuurtjes en bruggetjes. leder huis had zijn eigen bruggetje.
De graanmolen van Tuytel
Buurtjeskerk
Op een afstand van vijf minuten lopen van het huis van Adrianus stond de Buurtjeskerk.
Deze kerk werd in 1667 gebouwd. Het Buurtje is tot 1900 het toonaangevende deel van Andijk geweest. Daar was het centrum vanwaar het gehele dorp geregeerd werd. Het dorp kende twee gemengde huwelijken. De veldwachter (niet mijn grootvader) was rooms–katholiek, zijn vrouw, de vroedvrouw van het dorp, was Nederlands hervormd. De dorpsonderwijzer was Nederlands hervormd en zijn vrouw doopsgezind. Beide echtparen waren allochtoon. Hervormden namen in de middenstand een monopoliepositie in.
Omstreeks 1830 keerden zich drie gezelschappen van de Hervormde Kerk af. Volgelingen van Piet Kooiman, Jan Masereeuw, en een groep die later de Christelijke Afgescheiden Gemeenten. zou stichten.
3-11-1899
Circulaire van de Commissie voor oprichting van een verzekering van pensioen aan gemeentelijke politieambtenaren in Noord–Holland, uitnodigende tot deelneming aan bedoelde pensionering van f 250,– ’s jaars op 65–jarige leeftijd. Gemeente zal helft betalen, de veldwachter de andere helft van de jaarlijkse bijdrage van f 25,-. De veldwachter is 32 jaar oud. In 1905 wordt de bijdrage voor rekening van de gemeente genomen
Adrianus Griffioen was een druk bezet man. Buiten zijn functie als veldwachter vervulde hij meerdere taken. Zo was hij afslager, belastingophaler en executeur–testamentair. Hij stond bekend als een streng maar integer man. Zonder er bekendheid aan te geven hielp hij vaak mensen die in moeilijkheden zaten. Hij vond dat de gewoonste zaak van de wereld en maakte daar geen ophef over. Er waren dan ook mensen in en om het dorp die hem adoreerden of een hartgrondige hekel aan hem hadden, maar hij leek daar niet onder te lijden en koos zijn eigen weg.
Hij was medeoprichter van de begrafenisonderneming `De Laatste Eer’. Twee graven voor de eeuwigheid waren zijn beloning. Grootvader en grootmoeder liggen daar begraven; in het tweede graf liggen zijn jongste dochter Catharina Griffioen en haar echtgenoot Sjoerd Mazereeuw.
Het Masereeuwenkerkje
Catharina de Graaf
Geboren 16-08-1871 te Maarsenveen
1903
Afschaffing van het gebruik dat door de gemeenteveldwachter aan de ingezetenen tegen betaling van zekere vergoeding Enkhuizer Almanakken worden aangeboden, onder toekenning van een personele toelage uit de gemeentekas. De jaarlijkse inkomst was f 40,-.
In 1905 verhuisden Adrianus en Catharina. Het huis waarin zij woonden, lag strak aan de dijk. In de nacht van de stormramp op 13 en 14 januari 1916 werd Adrianus weggeroepen voor zijn werk. De burgemeester wilde de bewoners van het dorp evacueren. Hij vond de `Meekrap’ (de busgarage aan de Dijkweg) de meest geschikte plaats, maar de mensen die hier in meebeslisten, waaronder ook Adrianus, vonden het geen veilige plaats. Er werd gekozen voor het Waterschapsgebouw. De volgende dag bleek de `Meekrap’ volledig verwoest. Ook al brak de dijk net niet door, het dorp was een ravage. Na deze stormnacht werd de lintbebouwing verleden tijd en men begon meer landinwaarts te bouwen. Er werden huizen verplaatst. Ook het huis van Adrianus en Catharina, dat strak aan de dijk lag, werd verplaatst. Dan werd het huis gedeeltelijk afgebroken, het dak ging eraf en de ramen werden er uitgehaald.
Vervolgens werd het huis op twee pramen gezet en met domme kracht en balken naar een andere plaats gerold. Soms werd een huis wel 200 tot 300 meter verplaatst.
Na enige jaren promoveerde Adrianus van veldwachter tot rijksveldwachter. Financieel was dat een verbetering maar het bracht veel veranderingen met zich mee. Zo was hij soms nachten van huis omdat hij arrestanten naar het buitenland moest brengen. Zijn vrouw Catharina had daar veel moeite mee. Na vier jaar keerde hij weer terug in zijn oude functie als veldwachter. Hij nam dit besluit voor zijn vrouw, niet voor zichzelf. Het moet hem veel moeite hebben gekost.
22-02-1909
De veldwachter Griffioen verzoekt om verhoging van de bezoldiging. Onder intrekking van de personele toelage van f 40,- en de rijwieltoelage van f 15,- wordt besloten hem f 100,- toe te kennen voor diensten als gemeentebode. Er volgde weer een verhuizing. Deze keer kocht Adrianus het huis van Jan Buishand; het lag aan de Dijkweg en had rondom vierhonderd roeden land.
De koop van dit huis zou verstrekkende gevolgen hebben voor mijn grootvader. Burgemeester Groot vond de koop veel te hoog gegrepen voor een veldwachter en adviseerde hem de koop ongedaan te maken. Maar eigenzinnig als Adrianus was, hij kocht het huis en verloor daarbij de sympathie van zijn werkgever, burgemeester Groot. Nog erger zou het worden toen volgens de burgemeester een deel van het bouwland opnieuw ingemeten moest worden. Hierdoor zou een stuk van het land van Adrianus afgesplitst worden. Hij weigerde hier toestemming voor te geven. Dit besluit maakte de
burgermeester zo boos dat hij hem een proces aan wilde doen. En zo gebeurde het….Adrianus won, maar verloor hierbij alle sympathie van de burgermeester.
Adrianus en Catharina kregen 11 kinderen.
Gerrit 1893-1983
Lammertje Helena 1895-1952
Alida 1897-1986
Frederika 1898-1980
Gerritje 1900-1973
Wilhelmina 1903-1983
Kindje 1906-1906
Evert Frederik 1908-1959
Catharina Adriana 1911-1912
Arianus 1913-1997
Catharina 1917-1998
In 1926 overleed Catharina Griffioen-de Graaf. De aanzeggers kwamen langs de huizen om het overlijden te melden.
In 1924 beëindigde Adrianus Griffioen in verband met het bereiken van zijn ontslagleeftijd zijn werk als veldwachter, een dag voor zijn 25-jarig jubileum. De reden… hij wilde de burgemeester geen hand geven. Dit karakteriseerde hem op de juiste manier. In het omstreden huis zou hij altijd blijven wonen. Hij werd opgevolgd door de heer R. Zandbergen. Toen Adrianus in 1945 een hersenbloeding kreeg, kwam ons gezin Catharina Griffioen, jongste dochter van Adrianus en Catharina, en Sjoerd Mazereeuw, vanaf de Kleingouw bij hem inwonen. Na zijn overlijden op 25 januari 1951 werd het huis verkocht aan
Koedoder. Het lukte de familie Mazereeuw niet om een ander huis te vinden. De reden hiervoor kan ik niet achterhalen. De heer Koedoder heeft heel veel geduld met het vertrek van de familie Mazereeuw gehad, maar kon op een gegeven moment niet langer wachten. Wij werden door de deurwaarder het huis uitgezet, de hele huisraad stond langs de weg. Na twee dagen kregen we een tijdelijke woning toegewezen aan de Hoekweg.
Huis aan de Dijkweg
Inboedel op straat na de uitzetting
Grafsteen van Adrianus Griffioen
Klik hier om uw eigen tekst toe te voegen
Klik hier om uw eigen tekst toe te voegen
